ناتوانی بدن در تولید انسولین یا استفاده مناسب از آن و نقص توانایی بدن در تبدیل قند، نشاسته و دیگر مواد غذایی به انرژی را دیابت گویند. بالا بودن طولانی مدت قند خون (هایپرگلایسمی) آسیب‌های جدی چشم، قلب، کلیه، اعصاب و پا را به دنبال خواهد داشت. تقریباً 26 میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری دیابت مبتلا هستند که نزدیک به هفت میلیون تن از آنان کوچکترین اطلاعی از بیماری خود ندارند.

اگرچه دیابت قابل معالجه نیست، اما می‌توان آن را تحت کنترل درآورد. بیمار مبتلا به دیابت می‌تواند با رژیم غذایی مناسب، ورزش، مراقبت پزشکی و مدیریت دقیق خانگی مانع بروز اکثر عوارض جدی شود و از زندگی فعال و پویا لذت ببرد. متخصصان پا (پدیاتریست‌ها) امروزه نقش مهمی را در مدیریت موفقیت‌آمیز دیابت و پیشگیری از عوارض مرتبط با پا ایفاء می‌کنند.

تاثیر دیابت بر روی پاها

دیابت عارضه‌ای جدی است که اثرهای نامطلوب بسیاری بر روی پا دارد، در زیر شماری از اثرهای پای دیابتی را توضیح می‌دهیم:

آسیب عصبی. بی‌حسی، سوزش شدید، درد، سرما، سوزن سوزن شدن یا گزگز پا در زمان استراحت پی‌آمد آسیب عصبی است. این عصب‌ها می‌توانند تأثیری واقعی را بر حس “موقعیت” به جا بگذارند و این امر به نوبه خود باعث می‌شود تا مفصل‌ها یا استخوان‌ها به مرور زمان متلاشی شوند.

انسداد رگ‌های خونی یا کاهش جریان خون. این امر موجب می‌شود تا مواد مغذی کمتری به پا برسد. التیام یافتن زخم پای دیابتی در صورت نبود مواد مغذی کافی زمان بیشتری می‌برد یا زخم در برابر مشکلات ثانویه‌ای مانند عفونت آسیب‌پذیر می‌شود.

ضعیف شدن استخوان. ضعیف شدن استخوان به انحراف پا می‌انجامد که بدشکلی و در نتیجه تغییر روش توزیع فشار توسط پا را به دنبال دارد.

تخریب مفصل. مفصل‌ها به ویژه در ناحیه قوس تخریب می‌شوند. قوس در اثر این تخریب دیگر نمی‌تواند فشار را جذب کند و متلاشی شدن پوست اطراف نیز شروع می‌شود.

تاول و پینه. تشکیل پینه یا تاول در میان بیماران دیابتی شیوع بسیار بالایی دارد. بیمار معمولاً در ابتدا با لکه‌های قرمز یا گرمی مواجه می‌شود که از فشار پوستی برطرف نشده و ناتوانی بیمار در احساس آن ناحیه ناشی می‌شود.

زخم یا جراحت. پای بیماران دیابتی به دلیل از بین رفتن لایه‌های متعدد پوست به سادگی زخم می‌شود. التیام زخم پای دیابتی، که احتمالاً عفونی نیز می‌شود، نیاز به زمان زیادی دارد.

عفونت استخوان. عفونت استخوان نمود نهایی تمام این اثرها و ابتلا به دیابت است. در این حالت متلاشی شدن بافت تا استخوان پیش می‌رود و عفونت ثانویه استخوان در بعضی موارد چاره‌ای جز قطع کردن پا باقی نمی‌گذارد.

اهمیت مراجعه به متخصص بیماری های پا

از آن رو که دیابت بیماری تأثیرگذار بر بسیاری از بخش‌های بدن است، مدیریت موفقیت‌آمیز آن به رویکردی گروهی نیاز دارد. متخصص پا امروزه یکی از اعضا اصلی گروه درمان به شمار می‌رود که سودمندی بهره‌گیری از تخصص وی در جلوگیری از قطع عضو به اثبات رسیده است. بر اساس مطالعات انجام شده، حضور متخصص پا در تیم درمان پای دیابتی احتمال قطع عضو پایین تنه را تا 85 درصد کاهش می‌دهد و احتمال بستری شدن را به زیر 24 درصد می‌رساند. تشخیص زودهنگام و غربالگری و معاینه منظم پا توسط متخصص پا و مچ پا، پدیاتریست، نکات کلیدی در پیشگیری از قطع عضو به شمار می‌رود.

علائم و نشانه های هشدار دهنده زخم پای دیابتی

نشانه‌های هشداردهنده زخم پای دیابتی ها عبارت‌اند از:

• تغییر رنگ پوست
• ورم کردن پایین پا و مچ پا
• بی‌حسی پا یا انگشتان پا
• پا درد
• زخم باز روی پا که به آهستگی التیام می‌یابد.
• قارچی شدن و رشد داخل گوشت ناخن‌های انگشتان پا
• پینه یا میخچه خون‌آلود
• ترک‌های خشک پوستی، به ویژه اطراف پاشنه

توصیه های مهم برای مبتلایان به دیابت

چنانچه مبتلا به دیابت هستید، برای مراقبت از پا  و پیشگیری از رخم پا نکات زیر را مد نظر قرار دهید:

• معاینه روزانه پا. پا و انگشتان را هر روز به دقت بررسی کنید تا متوجه وجود هر گونه بریدگی، کبودی، زخم یا تغییر در انگشت پا، به ویژه ضخیم یا بی‌رنگ شدن بشوید.
• برای جلوگیری از زخمپای دیابتی جوراب ضخیم و نرم بپوشید. از پوشیدن جوراب‌های درزدار خودداری کنید، چون ممکن است سایش درز روی پا به وجود آمدن تاول یا دیگر آسیب‌های پوستی را به دنبال داشته باشد.
• ورزش. پیاده روی به حفظ تناسب اندام و بهبود جریان خون کمک می‌کند. زمان ورزش کردن حتماً جوراب‌های ورزشی مناسب به پا کنید.
• خرید کفش مناسب و اندازه پا. شکل و اندازه پا به مرور زمان تغییر می‌کند. اندازه بودن کفش برای بیماران دیابتی بسیار مهم است.
• پابرهنه راه نرفتن. بدون پاپوش و کفش حتی در خانه راه نروید. احتمال بریده شدن و عفونت و ظهورعلائم زخم دیابتی بسیار بالا است.
• هیچ گاه سعی نکنید پینه، میخچه یازگیل را خودتان از پوست جدا کنید یا از بین ببرید. استفاده از فراورده‌های غیرتجویزی می‌تواند سوختن پوست و آسیب غیرقابل ترمیم و جبران‌ناپذیر پا را موجب شود.
• مراجعه به متخصص مدرن پا. پایش (چکاپ) منظم توسط متخصص پا، دست کم سالی یک بار، بهترین روش اطمینان از سلامت بودن پا است.

چکاپ های منظم پا برای مبتلایان به دیابت

تمام بیماران مبتلا به دیابت باید سالانه مورد معاینه کامل پای دیابتی قرار بگیرند. متخصصان پای این کلینیک، که در زمینه مراقبت از پای دیابتی آموزش دیده‌اند، این معاینه عمیق را به دقت انجام می‌دهند. هدف چنین معاینه‌ای بسیار فراتر از معاینه متداول و استاندارد پا است و به منظور تشخیص عارضه‌هایی صورت می‌گیرد که پا را در معرض خطر زخم شدن یا عفونت منتهی به قطع عضو قرار می‌دهد. پزشک با توجه به نتایج معاینات سالانه روند تغییر احتمالی پا را بررسی می‌کند و اقدام‌های پزشکی لازم را انجام می‌دهد.

متخصص در طول معاینه کامل پای دیابتی، جریان خون و همچنین اعصاب مسئول ایجاد کننده حس در پا را به دقت بررسی می‌کند. این دو نکته بسیار مهم است، چون کاهش گردش خون و بی‌حسی پا دو عارضه‌ای هستند که نادیده گرفتن‌شان منجر به قطع عضو می‌شود. متخصص وضعیت پوست را نیز ارزیابی می‌کند و وجود بدشکلی‌هایی را در نظر می‌گیرد که احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. وی حتی ناخن‌های انگشتان را نیز بررسی می‌کند، چون ضخیم شدن ناخن‌ها سبب ایجاد زخم‌های فشاری خواهد شد.

چنانچه مبتلا به دیابت هستید، حتماً هر سال معاینه کامل پای دیابتی را انجام دهید، حتی اگر سابقه ابتلا به مشکلات پا را نداشته‌اید. انجام این معاینه بهترین روش جهت تشخیص زودهنگام مشکلات پا است، به خاطر داشته باشید که هر گونه مداخله درمانی در مراحل اولیه بیشترین تأثیر را دارد و در این زمان بهترین فرصت پیشگیری از مشکلاتی وجود دارد که می‌تواند در آینده به خطرهای مرگبار تبدیل شود.

معاینه کامل پای دیابتی: روش انجام

تست اندازه‌گیری حسی (QST): محرک‌های فیزیکی ضروری برای تجربه ادراک حسی در این ارزیابی غیرتهاجمی بدون درد اندازه‌گیری می‌شود. از آنجایی که این آزمایش کمّی است، می‌توان با دقت و صحت بالا میزان پیشرفت آسیب عصبی را دنبال کرد و اقدام پیشگیرانه لازم را انجام داد.

اسکن فشاری پا: چون بیماران دیابتی گاهی حس پایشان محدود می‌شود، ممکن است ناحیه‌هایی دارای فشار بالا را حس نکنند. چنانچه این معضل درمان نشود، احتمال دارد ناحیه‌های دچار مشکل آسیب دائمی ببیند. متخصص پس از تعیین موقعیت نقاط فشار استفاده از کفی کفش یا کفش مخصوص را برای کاهش فشار و جلوگیری از بروز مشکلات آتی توصیه می‌کند.

غربالگری بیماری‌های عروقی: در صورت تنگ و سخت شدن رگ‌های خونی، جریان خون در پایین پا و پا کاهش می‌یابد و در نتیجه آسیب‌های بافتی و عصبی بروز می‌یابد و زخم‌های کشنده و خطرناک روی پا ایجاد می‌شود. بیماران دیابتی مستعد ابتلا به بیماری‌های عروقی هستند که متأسفانه علیرغم شیوع بالا در معاینه‌های معمول پزشکی نادیده گرفته می‌شود. اما ما در این کلینیک تخصصی پا از آنالیزورهای عروقی پیشرفته‌ای برای اندازه‌گیری جریان خون داخل پا استفاده می‌کنیم. این آزمایش بدون درد به تشخیص زودهنگام بیماری‌های عروقی کمک می‌کند.

معاینه ارتوپدی دقیق و کامل. متخصص پا در طول معاینه کامل پای دیابتی به دقت ساختار پا را بررسی می‌کند تا هیچ گونه بدشکلی، حتی جزیی نادیده نماند و از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود.

ارزیابی کفش. متخصص کفش (پد ارتیست) کفش مورد استفاده بیمار را از نظر شکل و اندازه بررسی می‌کند و در صورت لزوم پیشنهاد انجام تغییرات لازم یا تهیه کفش جدید را ارائه می‌دهد.

خدمات کلینیک تخصصی پا برای مبتلایان به دیابت

در این کلینیک خدمات زیر برای مراقبت و درمان زخم پای دیابتی ارائه می‌شود:

پیرایش ناخن. پیرایش یا نازک کردن منظم ناخن از ضخیم شدن و رشد داخل گوشت ناخن انگشتان پا جلوگیری می‌کند.
تاول. درمان به موقع تاول مانع تبدیل شدن آن به زخم و ایجاد عفونت می‌شود. (بهتر است هر دو ماه یک بار از این خدمات استفاده نمود.)
آموزش. ما با توجه به جدی بودن بیماری دیابت و میزان آسیب‌رسانی شدید آن به بیماران آموزش منظمی را در زمینه نشانه‌های کاهش گردش خون، کاهش حس عصبی، ضعیف شدن استخوان و متلاشی شدن مفصل ارائه می‌دهیم.
معاینه. متخصص مجرب بیمار را با در نظر گرفتن تمام نکته‌های اشاره شده معاینه می‌کند و نتایج هر معاینه را با معاینات پیشین مقایسه می‌کند.
ساخت وسایل طبی یا کفش سفارشی. وسایل، کفی و کفش طبی را می‌توان با توجه به شرایط خاص هر بیمار به صورت سفارشی جهت کاهش فشار و درد بخش‌های حساس پا تهیه نمود.

بیماران دیابتی به شرط تحت کنترل بودن دیابت و مناسب بودن وضع گردش خون می‌توانند در صورت تمایل جراحی پا انجام دهند. بااین حال هر گونه ناهنجاری، مانند عفونت، پارگی یا نشانه‌های وجود جسم خارجی در پا را باید به صورت اورژانسی درمان نمود. به این منظور از بیماران دیابتی خواسته می‌شود تا در صورت رویارویی با این مشکلات جهت دریافت درمان مناسب بی‌درنگ با کلینیک تماس بگیرند.

وسایل آماده و سفارشی برای مبتلایان به دیابت

کفش و کفی طبی مناسب بخش مهمی از برنامه درمانی بیماران مبتلا به دیابت، حتی در نخستین مرحله بیماری، محسوب می‌شود. به پا کردن کفش مناسب در صورت مشاهده هر گونه علامت نوروپاتی یا بی‌حسی اهمیت حیاتی دارد. بسیاری از بیماران با مراجعه به پزشک و متخصص آموزش دیده در زمینه کفش مناسب می‌توانند از بروز عوارض جدی و وخیم پای دیابتی اجتناب کنند.

کفش مناسب بیماران دیابتی باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• آزاد کردن ناحیه‌های دارای فشاربالا.تحت فشار بیش از اندازه بودن هر ناحیه از پا به زخم  پا یا ضایعه پوستی می‌انجامد. کفش باید این ناحیه‌های دارای فشار بالا را آزاد کند و در نتیجه احتمال بروز مشکلات مرتبط را کاهش دهد.
• کاهش ضربه‌ و تنش.کاهش میزان فشار عمودی کلی، یا ضربه، وارد بر کف پا و کاهش حرکت افقی پا داخل کفش، یا تنش، از ویژگی‌های کفش مناسب به شمار می‌رود.
• قابلیت انطباق، پایداری و حمایت از بدشکلی‌ها.کفش باید قابلیت انطباق با بدشکلی‌ های ناشی از عارضه‌ هایی مانند بیماری شارکو، از بین رفتن بافت چربی، انگشت چکشی و قطع عضو را داشته باشد. تسکین درد و جلوگیری از تخریب بیشتر بسیاری از بدشکلی‌ها نیاز به پایدارسازی دارد. به علاوه بعضی بدشکلی‌ها را باید به منظور کاهش سرعت پیشرفت تحت کنترل یا حمایت درآورد.
• محدود ساختن حرکت مفصل.محدود کردن حرکت مفصل‌های خاصی از پا غالباً کاهش التهاب و تسکین درد را به ارمغان می‌آورد، عملکرد پا را بهبود می‌بخشد و آن را پایدارتر می‌سازد.

چنانچه در مراحل اولیه بیماری دیابت قرار دارید و تاکنون سابقه بروز مشکل در پا نداشته‌اید یا با بی‌حسی پا مواجه نشده‌اید، با تهیه کفش اندازه و مناسب ساخته شده از مواد نرم با تخت ضربه‌گیر می‌توانید کمک بزرگی به خود بکنید و از دچار شدن به مشکلات بسیار رهایی یابید.

بسیاری از بیماران دیابتی باید کفش و کفی طبی مخصوص را مطابق تجویز پزشک تهیه کنند. متخصص معمولاً کفش‌های زیر را تجویز می‌کند:

• کفش التیام دهنده. بلافاصله پس از جراحی یا مداوای زخم
• کفش عمیق
• اصلاح قسمت بیرون کفش
• استفاده از کفی یا ارتز: ارتز کفی متحرک با خاصیت ضربه‌گیری و کاهش فشار است.
• کفش سفارشی

نحوه ساخت

متخصص ساخت وسایل طبی هنگام ارزیابی به نکته‌های زیر توجه می‌کند:

• سابقه پزشکی کامل بیمار و ارزیابی زیست مکانیک پایین تنه، شامل نتایج معاینات ارتوپدی و آنالیز بالینی شیوه گام برداشتن بیمار.
• بررسی کفش مورد استفاده بیمار و ارائه پیشنهادهای لازم
• تهیه رد و قالب سه بعدی از پا (تکنیک تعلیق خنثی)

کفی تجویزی سفارشی هر بیمار منحصر به فرد است و مختص هر بیمار با توجه به شرایط، میزان فعالیت و نوع کفش لازم وی ساخته می‌شود. متخصص کفی طبی را بر اساس نتایج معاینات و دستورات پزشک طراحی می‌کند.

کفی طبی سفارشی پس از تقریباً دو هفته آماده امتحان کردن می‌شود.

مزایای کفی یا کفش طبی سفارشی

استفاده از کفی یا کفش طبی سفارشی مزایای متعددی دارد. در درجه اول چون این کفش به صورت سفارشی متناسب با پای بیمار ساخته می‌شود، کفی یک پا تنها اندازه و مناسب همان پا خواهد بود. به علاوه از آنجایی که کفش دقیقاً اندازه پای بیمار ساخته می‌شود، می‌توان آن را از مواد بادوام و محکمی تهیه کرد که کمترین ناراحتی یا تحریک را برای پا ایجاد می‌کند. ضمناً کفی طبی سفارشی قابلیت بسیار بیشتری برای درمان مؤثر و همیشگی عارضه‌های دردناک، از انگشتان پا گرفته تا کمر، دارند، چرا که با توجه به طبیعت زیست مکانیک هر بیمار به صورت منحصر به فرد طراحی می‌شوند.

برای مثال از کفش‌های طبی سفارشی کودکان جهت پیشگیری از رشد نابه‌هنجار پا در اثر وجود انحراف‌های رو به داخل یا بیرون شست پا یا صافی کف پا استفاده می‌شود. حال آن که کفش‌های طبی سفارشی ورزشکاران این امکان را فراهم می‌آورد تا ورزشکار بتواند به راحتی و بدون درد تمرین کند و با دیگران به رقابت بپردازد. اما کفی های سفارشی بیماران مسن به آنان اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های روزانه بیشتری را بدون درد انجام دهند و همچنان زندگی فعال و پویا داشته باشند.

پرسش‌های متداول

آیا افراد دیابتی هم می ‌توانند غذاهای شیرین بخورند؟

اصولاً غذاهای شیرین جزء یکی از گروه‌های اصلی غذایی هستند که کربوهیدرات نامیده می ‌شوند. نان و غلات و میوه ‌جات نیز جزء گروه کربوهیدرات‌ها هستند.تمامی غذاهای متعلق به گروه کربوهیدرات، پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوکز) تبدیل می ‌شوند.پس افراد دیابتی می‌ توانند گاهی اوقات غذاهای شیرین را جانشین غذاهای دیگر حاوی کربوهیدرات کنند. مثلاً این امکان وجود دارد تا با کم کردن از مقدار برنج یا نان در یک وعده ی غذایی امکان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم نمود.نکته قابل ذکر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (کالری) موجود در غذاهای شیرین می‌ باشد که می ‌تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آنها باعث اضافه وزن و چاقی گردد.از طرفی دیگر غذاهای شیرین بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می ‌باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین کردن آنها با غذاهای دیگر باید با مشاوره ی متخصص تغذیه ‌ای که در زمینه تغذیه دیابتی ها اطلاعات کافی دارد، انجام بپذیرد.ولی بهتر این است که افراد دیابتی به طور کلی از مصرف کربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شکر، خرما ، عسل، توت خشک، کشمش و انجیر خشک تا حد امکان پرهیز نمایند.

بهترین غذاها برای قبل و بعد از ورزش برای افراد دیابتی کدامند؟

غذاهای حاوی کربوهیدرات بسیار سریع و آسان برای تولید انرژی هضم می شوند بنابراین غذاهایی مانند نان، کراکر، چوب شور، غلات صبحانه خشک، آب میوه  صد درصد خالص، نوشیدنی های ورزشی بدون کالری، بهترین مواد غذایی برای شما هستند. اما اگر هدف شما کاهش وزن است و در معرض خطر هیپوگلایسمی بر اثر ورزش نیستید، بهتر است بعد از ورزش فقط آب بنوشید مگر اینکه ورزش برای شما بسیار خسته کننده باشد یا چندین ساعت طول بکشد، در بقیه  موارد نیازی به مصرف غذا ندارید. افرادی که با انسولین بیماری دیابت خود را کنترل می کنند و از نظر فیزیکی فعال هستند باید با مراقبین سلامت خود درباره تنظیم دوزهای انسولین خود در هنگام ورزش مشورت کنند.

كاهش وزن در افراد دیابتی چاق یا دچار اضافه وزن (دیابت نوع 2) چه اهمیتی دارد؟

در دیابت نوع 2 انسولین نمی‌تواند وظیفه خود در بدن را به درستی انجام دهد و در واقع یک حالت مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. بهترین عامل این افزایش مقاومت، چربی‌های اضافی بدن هستند. بنابرین با رعایت رژیم غذیی و فعالیت ورزشی منظم كه هر دو منجر به كاهش وزن و كمتر شدن چربی‌های اضافی بدن می‌شوند می‌توان مقاومت به انسولین را كاهش داد و بدینوسیله قند خون را بهتر كنترل كرد.

اهمیت كاهش وزن در دیابتی‌های نوع2 به حدی است كه می‌تواند در مواقعی كه قند خون بالا نیست (زیر 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) به تنهایی و بدون مصرف دارو قند خون را به حد طبیعی برساند. حتی در مواقعی كه به طور همزمان دارو نیز مصرف می‌شود. كاهش وزن اثر بخشی داروها را به نحو مؤثری بیشتر می‌كند.

اگر قوس داخلی کف پای شما صاف شده باشد، به طوری که هنگام ایستادن تمامی کف پایتان با زمین تماس داشته باشد، شما مبتلا به عارضه صافی کف پا هستید.

اگر قوس کف پا تنها در هنگام ایستادن از بین برود و هنگام برداشتن پا از زمین دوباره برگردد،از نوع صافی کف پای قابل انعطاف خواهد بود. اگر این قوس نه در هنگام تماس کف پا با زمین وجود داشته باشد و نه در هنگام برداشتن آن از زمین، از نوع صافی کف پای سخت خواهد بود.‌

گاهی اوقات کف پای صاف می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در مفاصل قوزک پا و زانوها شود، زیرا این عارضه می‌تواند در رباط‌های پا تغییراتی ایجاد کند. معمولاً اگر صافی کف پا باعث درد نشود نیازی به درمان صافی کف پا نیست. در غیر این صورت می توان ار فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و ورزش کف پای صاف بهره برد.

• صافی کف پا چیست ؟

هنگامی که یک کودک مبتلا به صافی کف پا می‌ایستد، قوس کف پایش ناپدید می‌شود. اما در هنگام نشستن یا زمانی که کودک روی نوک پنجه‌هایش می‌ایستد، قوس کف پا دوباره ظاهر می‌شود. معمولاً والدین یا سایر اعضا خانواده نگران این هستند که مبادا پایین بودن غیرطبیعی ارتفاع قوس کف پای کودک یا عدم وجود آن منجر به ایجاد بدشکلی یا معلولیت‌های دائمی در او شود، که البته در اغلب موارد این نگرانی‌ها بی‌مورد است.

اکثر کودکان با قوس بسیار کمی در کف پاهایشان به دنیا می‌آیند. همزمان که آن‌ها رشد کرده و شروع به راه رفتن می‌کنند، بافت‌های نرم موجود در کف پایشان هم سفت می‌شوند، که این باعث می‌شود قوس کف پا به تدریج شکل بگیرد.

اغلب کودکان مبتلا به صافی کف پا تا 5 سالگی یا سنین بالاتر صاحب قوس کف پا نمی‌شوند.

تداوم صافی کف پا تا دوران بلوغ می‌تواند منجر به بروز درد کف پا شود. اگر صافی کف پای کودک باعث ایجاد درد شد باید در این مورد با پزشک مشورت کنید.

مشکلات مختلفی وجود دارد که می‌توانند باعث شوند یک فرد بالغ دچار صافی کف پای اکتسابی (AAFD) شود؛ این وضعیت علاوه بر از بین بردن قوس کف پا، باعث می‌شود که پنجه پا رو به بیرون بچرخد. لازم به ذکر است که صافی کف پا به التهاب آرنگ کف پا (پلانتار فاسیا)، خار پاشنه، متاتارسالژیا (درد جلو پا)، درد جلوی ساق پا و دیگر صدمه‌های ناشی از پیچ خوردن پا می‌انجامد که در نهایت باعث درد بیشتر پا و حتی ستون فقرات می‌شود.

صافی کف پا، به هر دلیلی که به وجود آمده باشد، در اکثر موارد با استفاده از ارتزها و بریس‌ها قابل درمان است.

علت ها و دلایل

دلایل صافی کف پا در کودکان

اکثر کودکان بین 1 تا 5 سال دچار صافی کف پا هستند،که البته این بخشی از فرایند رشد طبیعی پاهای آن‌ها است، و بیش از 95% از این کودکان در حین رشد صاحب قوس کف پایی طبیعی می‌شوند. اما 5% دیگر همچنان به صافی کف پا مبتلا خواهند بود. در اکثر موارد علت صافی کف پا، سست بودن اتصالات مفصلی میان استخوان‌های مچ پا است. در این وضعیت رباط‌هایی که استخوان‌ها را در کنار هم نگه می‌دارند شل بوده و هنگامی که کودک وزنش روی پایش قرار می‌دهد کشیده می‌شوند.

دلایل صافی کف پا در بزرگسالان

بسیاری از عارضه‌ها و بیماری‌ها می‌توانند باعث بروز صافی کف پای دردناک در بزرگسالان شوند.

اختلال عملکرد تاندون تيبيال خلفي (PTTD)

تاندون تیبیال خلفی یکی از مهمترین تاندون‌های پا است. این تاندون از عضله‌ای در پشت ساق پا شروع می‌شود، از سمت داخل ساق پا به پایین ادامه می‌یابد و استخوان‌ها را به داخل مچ پا متصل می‌کند.

وظیفه اصلی این تاندون بالا نگه داشتن قوس کف پا و حمایت از مچ پا در هنگام راه رفتن است. اگر این تاندون ملتهب یا پاره شود، قوس کف پا به آرامی از میان می‌رود.

احتمال بروز مشکلات تاندون تیبیال خلفی در افراد بالاتر از 40 سال بیشتر از افراد دیگر است. سایر عوامل خطرزا برای این تاندون نیز عبارتند از چاقی مفرط، دیابت و فشار خون بالا. ابتلا به صافی کف پا از دوره کودکی احتمال پارگی تاندون تیبیال خلفی را افزایش می‌دهد. به علاوه، افرادی که ورزش‌های پرفشار و پربرخوردی مانند بسکتبال، تنیس یا فوتبال را انجام می‌دهد، ممکن است به خاطر استفاده مکرر از این تاندون با پارگی آن مواجه شوند.

آرتریت‌های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، می‌توانند باعث بروز صافی کف پای دردناک شوند. این نوع از آرتریت علاوه بر غضروف موجود در مفاصل به رباط‌هایی که از مچ پا حمایت می‌کنند نیز حمله می‌کند. آرتریت التهابی نه تنها باعث درد می‌شود، بلکه باعث تغییر شکل مچ پا و صاف شدن کف پا نیز می‌شود. آرتریت می‌تواند ناحیه پشت یا وسط مچ پا را درگیر کند، که هر دو حالت باعث افتادگی قوس کف پا می‌شود.

آسیب

وارد شدن آسیب به رباط‌های مچ پا می‌تواند باعث از بین رفتن هماهنگی و تناسب بین آن‌ها شود. رباط‌ها از استخوان‌ها حمایت کرده و مانع حرکت کنترل نشده آن‌ها می‌شوند. اگر رباط‌ها پاره شوند، کف پا صاف و دردناک می‌شود.

علاوه بر آسیب دیدن رباط‌ها، شکستگی‌ها و در رفتگی استخوان‌ها نیز می‌توانند منجر به صافی میدفوت شوند (میدفوت قسمتی از پا است که بین پاشنه و مچ پا از یک طرف و استخوان‌های کف پا (متاتارس‌ها) از طرف دیگر قرار گرفته است).

کلاپس دیابتی (پای شارکو)

گاهی اوقات در مبتلایان به دیابت یا افراد مبتلا به برخی مشکلات عصبیِ محدود کننده احساس درد در مچ پا، استخوان‌ها و مفاصل تشکیل دهنده قوس کف پا متلاشی یا دچار کلاپس می‌شوند.

عموماً این نوع از کلاپس قوس کف پا نسبت به عوارض مشاهده شده در بیمارانی که درد موجود در مچ پاهای خود را به طور طبیعی احساس می‌کنند شدیدتر است، زیرا در اینجا بیماران در هنگام تخریب قوس کف پای خود دردی احساس نمی‌کنند. در این وضعیت، علاوه بر آنکه رباط‌ها نمی‌توانند استخوان‌ها را در جای خود نگه دارند، گاهی اوقات خود استخوان هم، بدون اینکه بیمار دردی احساس کند، می‌شکنند و متلاشی می‌شوند. این شرایط باعث ایجاد بدشکلی شدیدی در مچ پا می‌شود که اصلاح آن با عمل جراحی کار بسیار دشواری خواهد بود. استفاده از بریس یا کفش‌های مخصوص بهترین روش برای مقابله با این مشکل است.

علائم و نشانه ها

در اکثر کودکان مبتلا به علائم صافی کف پا علائمی وجود ندارد و معمولاً یکی از والدین یا نگهدارنده کودک متوجه این عارضه می‌شود.
البته ممکن است بعضی از کودکان علائمی داشته باشند که عبارتند از:
•    درد، حساسیت به لمس و یا گرفتگی در پاها یا مچ پاها
•    کج شدن پاشنه‌ها رو به بیرون
•    تغییر در راه رفتن
•    درد یا ناراحتی در هنگام راه رفتن

همچنین ممکن است والدین متوجه شوند که فرزندشان از انجام وزش‌ها یا سایر فعالیت‌های جسمانی که می‌توانند باعث درد در پاها یا مچ پاهایشان شوند خودداری می‌کنند. خار پاشنه پاعلاوه بر دلایل دیگر ، بر اثر  صافی کف پا یا زیاد بودن قوس کف پا نیز بوجود می آید ، درد خار پاشنه غالباً نتیجه کشیدگی بیش از حد رباط‌ها و عضله‌های کف پا است، که به نوبه خود کشش آرنگ کف پا و پارگی مکرر (عادتی) غشاء پوشاننده استخوان پاشنه را در پی دارد.

اگر کودکتان هر یک از این علائم خار پاشنه را داشت، باید به یک متخصص کودکان مراجعه کنید.

علاوه بر علائم فوق ممکن است ، علایم صافی کف پا در بزرگسالان، به شرح زیر وجود داشته باشد:

•  احساس درد در طول تاندون تیبیال خلفی که در طرف داخلی قوزک و مچ پا قرار دارد. این حالت می‌تواند با تورم طرف داخلی قوزک همراه باشد.
•  دردی که با فعالیت کردن بدتر می‌شود. بعضی از بیماران برای راه رفتن یا حتی ایستادن طولانی مدت دچار مشکل می‌شوند.
•  هنگامی که استخوان‌های نگهدارنده قوس کف پا متلاشی می‌شوند، استخوان پاشنه تغییر وضعیت می‌دهد و فشار را بر روی استخوان بیرونی متصل به قوزک (نازک نی) قرار می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث احساس درد در طرف بیرونی قوزک پا شود.
•  گاهی اوقات در داخل و روی مچ پای بیمارانی که در وسط مچ پایشان دچار آرتریت بوده یا یک آسیب قدیمی وجود داشته است برآمدگی‌های استخوانی دردناکی ایجاد می‌شود. این وضعیت پوشیدن کفش را بسیار سخت می‌کند. در برخی موارد، این زوائد استخوانی آن‌قدر بزرگ می‌شوند که عصب‌های مچ پا را طوری تحت فشار قرار می‌دهند  که می‌تواند باعث بی‌حسی و احساس سوزش در روی مچ و توی انگشتان پا شود.

روش تست صافی کف پا

شما می‌توانید با انجام آزمایشی ساده بفهمید که به افتادگی قوس یا صافی کف پا مبتلا هستید یا خیر. برای این کار سه مرحله زیر را انجام دهید:

1- کف پاهایتان را خیس کنید.
2-  روی سطح صافی، مانند یک پیاده‌روی سیمانی، بایستید که بتواند اثر پایتان را نشان دهد.
3- حالا کنار بروید و به اثر پاهایتان نگاه کنید. اگر اثر تمامی کف پایتان را روی سطح دیدید، به احتمال زیاد دچار صافی کف پا هستید.

بسیاری از کودکان خردسال کف پای صافی دارند که به آن عارضه کف پای صاف قابل انعطاف گفته می‌شود. هنگامی که کودک می‌ایستید کف پایش صاف دیده می‌شود. اما هنگامی که کودک پایش را بلند می‌کند قوس کمی نمایان می‌شود. در اکثر موارد با بالا رفتن سن کودک قوس کف پایش نیز کامل‌تر می‌شود.

تشخیص

اگر کودکتان به صافی کف پا مبتلا باشد، پزشک از شما در مورد وجود هرگونه سابقه صافی کف پا یا بیماری‌های موروثی مچ پا در خانواده‌تان خواهد پرسید. بیمار در هر سنی که باشد، پزشک در مورد فعالیت‌های شغلی و تفریحی او، هرگونه آسیبی که پیشتر به مچ پایش وارد شده یا هرگونه عمل جراحی که روی مچ پای او انجام شده و همچنین نوع کفشی که می‌پوشد سؤالاتی را می‌پرسد.

پزشک کفش‌هایتان را برای یافتن هرگونه نشانه‌ای از ساییدگیِ بیش از اندازه بررسی می‌کند. اغلب، ساییدگی کفش‌ها اطلاعات باارزشی را در مورد مشکلات راه رفتن و هرگونه ضعف در هم‌ترازی استخوان‌ها  برای پزشک فراهم می‌کند. همچنین پزشک از شما خواهد خواست که پابرهنه راه بروید تا علاوه بر ارزیابی قوس کف پایتان، وجود هرگونه چرخش خارجی در مچ پا  و هر نشانه‌ دیگری از ضعف عملکرد مکانیکی مچ پایتان را چک کند.

پزشک مچ پاهایتان را از لحاظ انعطاف‌پذیری و دامنه حرکت و همچنین وجود حساسیت به لمس یا هرگونه وضعیت غیرطبیعی در استخوان، مورد معاینه قرار می‌دهد و بسته به نتایج این معاینه فیزیکی، ممکن است گرفتن عکس رادیولوژی توصیه شود.

از عکسبرداری رادیولوژی همیشه برای کودکان خردسال مبتلا به صافی کف پای سخت و افراد بالغ مبتلا به صافی کف پای اکتسابی ناشی از آسیب‌دیدگی استفاده می‌شود.

راه ها و روش های درمان

از بهترین راه ها و روش های اصلاح و درمان صافی کف پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

در اکثر موارد، درمان کف پای صاف کودکان بدون هیچ عمل خاصی ، تنها با بزرگتر شدن آن‌ها رفع می‌شود. اگر کودک دچار درد نشود، پزشک تنها از شما خواهد خواست تا صبر کنید و منتظر تغییرات بعدی باشید. همچنین از شما خواسته می‌شود که کودکتان را برای ارزیابی‌های دوره‌ای، مجدداً نزد پزشک ببرید.

معمولاً اگر صافی کف پا، در کودکان یا بزرگسالان، باعث درد شود، پزشک توصیه خواهد کرد که از انواع نرم یا سخت کفی‌های کفش به عنوان تکیه‌گاهی برای قوس کف پا استفاده شود. در کودکان بزرگتر و نوجوانان نیز استفاده از تمرینات کششی و فیزیوتراپی می‌تواند باعث تسکین درد شود.

طرح درمان درد کف پا و صافی آن ارائه شده، برای افتادگی قوس و صافی کف پا به شدت و علت عارضه بستگی دارد و بر همین اساس ممکن است پزشک یک یا چند مورد از سه درمان زیر را به شما توصیه کند:

 استراحت

گاهی اوقات پزشکان به بعضی بیماران توصیه می‌کنند که استراحت کرده و تا زمانی که مچ پاهایشان بهتر شود، از انجام فعالیت‌های که مچ پاهایشان را بدتر می‌کنند اجتناب نمایند

داروهای خوراکی ضدالتهاب

داروهای خوراکی ضدالتهاب، درد و التهاب را تا حد زیادی کم می‌کنند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپ می‌تواند با استفاده از اولتراسوند و تکنیک‌های دیگر التهاب را کاهش دهد. همچنین نحوه صحیح انجام ورزش ،حرکات اصلاحی و تمرینات کششی پا و مچ پا را به شما آموزش می‌شد. متحرک نگه داشتن می‌تواند باعث حفظ عملکرد پا شود. تقویت عضلات ضعیف پا و مچ پا نیز می‌تواند به جلوگیری از متلاشی شدن بیشتر استخوان‌ها و مفاصل کمک کند.

پدهای محافظ

هنگامی که قسمت‌هایی از استخوان‌های متلاشی شده در سطح کف پا برجسته می‌شوند، استفاده از پد و یا بالشتک روش مؤثری برای جلوگیری از تماس آزار دهنده کف پا با کف کفش خواهد بود. می‌توان با استفاده از پدهایی که در قسمت‌هایی از آن‌ها جای خالی وجود دارد، فشار وزنِ وارد آمده بر قسمت‌های به خصوصی از کف پا را خنثی نمود.

ارتزهای مناسب برای مچ پا

یک ارتز مناسب شده برای مچ پا، تکیه‌گاهی برای قوس کف پا است که توسط پزشک تجویز شده و مستقیماً از قالبی از کف پایتان ساخته می‌شود و قاعدتاً در مقایسه با کفی طبی کفشی که از داروخانه می‌خرید تکیه‌ها بهتری برای مچ پایتان خواهد بود. برای عارضه صافی کف پا می‌توان اصلاحاتی را در وسیله ارتزی انجام داد که بتواند با توجه به شرایط بیمار تعادل پایش را حفظ کند.

ارتزهای مناسب  برای قوزک و مچ پا

یک ارتز مناسب شده برای قوزک و مچ پا (AFO) تکیه‌گاه و نگهدارنده‌ای برای ساق و قوس کف پا است که به تجویز پزشک با قالبگیری از پای بیمار ساخته شده و باعث ثبات مچ و کف پا می‌شود. این ارتز تکیه‌گاه کامل‌تری نسبت به کفی‌های کفش فراهم می‌کند و در مواردی که صافی کف پا شدید است از آن استفاده می‌شود.

تزریق کورتیزون

کورتیزونی که در مفصل تزریق می‌شود یک داروی ضدالتهابی قوی است که از آن برای کاهش سریع درد ناشی از التهاب استفاده می‌شود. تزریق کورتیزون به شدت در تسکین علائم صافی کف پا تأثیر دارد، اما نمی‌تواند ساختمان مچ پا را اصلاح کند.

کنترل وزن بدن

اگر بیمار بیش از اندازه چاق باشد، پزشک به او توصیه خواهد کرد که وزنش را کم کند. تعداد قابل توجهی از بیمارانی که دچار چاقی مفرط هستند پس از کاهش وزن، بهبود چشمگیری را در علائم خود مشاهده می‌کنند.

درد پاشنه ی پا، یک مشکل شایع در میان ورزشکاران و همچنین دیگر افراد است که ممکن است به دلایل زیادی از جمله خار پاشنه به وجود آید. در این مقاله می توانید دلایل و علائم ممکن درد پاشنه پا  را بررسی کرده و درباره ی منشاء و درمان درد پاشنه ی خود و درد مچ پا و راه های درمان آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.

پاشنه پا در هنگام راه رفتن و ایستادن فشار بسیاری را تحمل می کند، همچنین در هنگام دویدن فشاری چند برابر وزن بدن بر پاشنه پا وارد می شود از این رو پاشنه درد می تواند نشانه ی آسیب های جدی بافت ، استخوان یا تاندون های متصل به پاشنه پا باشد. در حالی که درمان درد پاشنه پا به سادگی با روش های غیر جراحی امکان پذیر است ، اکثر افراد این درد را نادیده می گیرند و در نتیجه با فشار آوردن بر پاشنه پا، آسیب وارد شده پیشرفت کرده و منجر به مشکلات جدی خواهد شد. توجه به علائم درد پاشنه پا و مراجعه به موقع به پزشک متخصص مهمترین اقدام در درمان موفقیت آمیز درد پاشنه پا می باشد . شما می توانید برای مشاوره و دریافت برنامه درمانی مناسب با مشاورین کلینیک امید تماس بگیرید.

علائم و نشانه ها

درد پاشنه پا معمولا به آرامی و بدون وجود هیچ گونه صدمه در ناحیه آسیب دیده، به وجود می آید. پوشیدن کفش های تخت مانند صندل، می تواند درد خار پاشنه را تحریک کند. کفش های تخت ممکن است فاسیای کف پا را بیش از اندازه کشیده و باعث التهاب و تورم و درد کف پا گردند.کف پا به علل متفاوتی دردناک میشود و برحسب اینکه علت درد کف پا چیست درمانی که برای بیمار در نظر گرفته میشود هم متفاوت خواهد بود.

در بیشتر موارد، درد در زیر پا و در جلوی پاشنه احساس می گردد و گاهی اوقات با سوزش کف پا همراه است.

درد بعد از استراحت: علائم درد پاشنه پا  پس از بیرون آمدن از تخت خواب در صبح و یا پس از یک دوره استراحت در طول روز، شدید تر خواهند بود.پس از کمی فعالیت، علائم رو به کاهش می گذارند ولی با نزدیک شده به پایان روز، بد تر می شوند.علائم خار پاشنه، معمولاً صبح هنگام به این دلیل تشدید می‌شود که آرنگ کف پا غالباً در طول شب سفت می‌شود. در واقع نشانه اصلی التهاب آرنگ کف پا دردی است که با برداشتن نخستین گام‌ها پس از برخاستن از خواب در جلو و زیر پاشنه بروز می‌یابد.

علت ها و دلایل

درد پاشنه معمولا با یک جراحت مثل پیچ خوردگی یا زمین خوردن به وجود نمی آید، بلکه نتیجه ی ضربه خوردن و فشار مکرر به پاشنه است.

شایع ترین علت درد پاشنه پا عبارت اند از:

• فاسئیت پلانتار (التهاب نیام کف پا).فاسیا (نیام) کف پا یک رباط محکم  بوده که از استخوان پاشنه تا نوک پا کشیده شده است. با کشیده شدن فاسیای کف پا، بافت نرم آن به خصوص در ناحیه ی اتصال به استخوان پاشنه، دچار التهاب می شود. بعضا ممکن است که این مشکل در وسط پا اتفاق بیافتد که در این صورت بیمار به خصوص پس از استراحت های طولانی مدت، در زیر پای خود احساس درد می کند. برخی بیماران گرفتگی عضله ی توأم را نیز به دلیل سفت شدن و التهاب آشیل، تجربه می کنند.
• بورسیت پاشنه : التهاب در ناحیه ی پشت پاشنه، در بورس (کیسه ی لیفی پر از مایع) می تواند به دلیل پریدن نادرست یا محکم به روی پاشنه ی پا، و یا فشار ناشی از کفش نامناسب ایجاد شود. درد معمولا در عمق پاشنه و یا در پشت آن احساس می گردد. بعضا ممکن است تاندون آسیل متورم شود. این درد معمولا در طی روز افزایش می یابد.
• برآمدگی های غیر عادی پاشنهدر نوجوانان رایج است. استخوان پاشنه هنوز به طور کامل بالغ نشده و سایش زیادی هم دارد بنابراین استخوان بیشتری ساخته می شود. در افراد مبتلا به صافی کف پا و یا خانم هایی که قبل از بلوغ استخوان، شروع به پوشیدن کفش های پاشنه بلند می کنند، شایع است.
• سندرم تونل تارسالعبارت است از تحت فشار قرار گرفتن یک عصب بزرگ در پشت پا. این یک نوع آسیب عصبی ناشی از فشار است که می تواند در کف یا مچ پا اتفاق بیافتد.
• التهاب مزمن پاشنه ی پایا به علت نازک شدن بافت پاشنه و یا به دلیل برداشتن قدم های سنگین ایجاد می شود.
• شکستگی در اثر فشاربه علت فشار مکرر ناشی از تمرینات شدید، ورزش و یا کار سنگین ایجاد می شود. دونده ها به طور خاص در خطر شکستگی استخوان های پا در اثر فشار قرار دارند. همچنین ممکن است این عارضه به دلیل پوکی استخوان ایجاد شود.
• بیماری سیور (آپوفیز استخوان پاشنه) شایع ترین علت درد پاشنه پا در میان ورزشکاران نوجوان ودرد پا کودکان می باشد که به علت استفاده ی بیش از حد و ایجاد تعداد زیادی میکروتروما (پارگی کوچک) در صفحات رشد استخوان پاشنه، به وجود می آید. این عارضه در میان کودکان 7 تا 15 سال بیشترین شیوع را دارد.
• التهاب تاندون آشیل :در برخی مواقع تاندون آشیل به دلیل پارگی های میکروسکوپی که نمی توانند خود را به خوبی ترمیم کنند، دچار اشکال در عملکرد می شود. این پارگی های میکروسکوپی به دلیل وارد شدن فشار بیش از حد تحمل به تاندون ایجاد شده و سرانجام تاندون ضخیم و ضعیف تر شده و دردناک می گردد. عارضه ی مزمنالتهاب تاندون آشیل باعث تخریب تدریجی تاندون آشیل می شود.

درد پاشنه پا همچنین ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• گسیختگی تاندون آشیل : تاندون پشت مچ پا، پاره شود.
• کوفتگی استخوان
• کیست استخوانی : یک کیست (حفره) حاوی مایع در درون استخوان.
• نقرس :بالا رفتن سطح اوریک اسید در خون تا حد خطرناک (هیپراوریسمی) باعث به وجود آمدن بلور های اورات در اطراف مفاصل شده و هنگام حمله ی نقرس باعث التهاب و درد بسیار شدید می شود.
• نوروما (نورومای مورتون) :یک عصب متورم در قسمت توپی پا که بیشتر در میان انگشتان دوم و سوم قرار دارد.
• کورک استخوانیبه معنی عفونت استخوان و یا مغز استخوان و سپس التهاب آن به دلیل عفونت می باشد. در برخی مواقع کورک استخوانی به صورت مکمل جراحت یا جراحی ظاهر می شود. در بعضی موارد، عفونت از طریق جریان خون به بافت استخوان نفوذ می کند. بیماران مبتلا به کورک استخوانی معمولا از درد عمیق، گرفتگی های عضلانی در ناحیه ی التهاب و تب رنج می برند.
• نوروپاتی محیطی : نوروپاتی مجموعه ای از اختلالات است که هنگام آسیب دیدن اعصاب دستگاه عصبی محیطی (بخشی از دستگاه عصبی که خارج از مغز و نخاع قرار می گیرد) ایجاد می شوند. این عارضه معمولا با نام نوروپاتی محیطی شناخته شده و علت ایجاد آن بیشتر آسیب به آکسون نورون هاست. نوروپاتی معمولا درد دست و پا ها ایجاد درد و بی حسی می کند. این عارضه ممکن است به دلیل آسیب های شدید، عفونت، اختلالات متابولیکی و یا اثر سموم ایجاد شود. یکی از علل شایع نوروپاتی، دیابت می باشد.
• مشکلات راه رفتن :حالت غلط بدن به هنگام راه رفتن یا دویدن.

تشخیص 

یک متخصص بیماری های پا، معاینه ی فیزیکی انجام داده و از بیمار سوالاتی در مورد درد می پرسد. او همچنین سوالاتی در مورد میزان پیاده روی و یا ایستادن در روز، نوع کفش استفاده شده و جزئیات سابقه ی پزشکی بیمار می پرسد. معمولا با همین اطلاعات می توان به تشخیص و درمان درد پاشنه پا رسید.

بعضا، آزمایش های تشخیصی بیشتری مورد نیاز است، مانند آزمایش خون و یا تصویر برداری.

راه ها و روش های درمان

درمان فاسئیت پلانتار : اکثریت قریب به اتفاق بیماران مبتلا به درد پاشنه پا به وسیله ی درمان های کنسرواتیو (طراحی شده برای پرهیز از عمل جراحی یا آزمایشات خطرناک پزشکی) در عرض چند ماه بهبود پیدا می کنند.

دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) دارو هایی با خاصیت ضد درد و تب بر می باشند. همچنین در دوز های بالا تر خاصیت ضد التهابی دارند. غیر استروئیدی بودن، این دارو ها را از دیگر دارو های ضد التهاب متمایز می کند. NSAID ها مخدر نبوده (القای بی حسی نمی کنند) و می توانند در کاهش التهاب و درمان درد کف پا برای بیماران مبتلا به فاسئیت پلانتار، مفید باشند.

کورتیکواستروئید ها : ممکن است یک محلول کورتیکواستروئید را روی پوست مالیده و از یک جریان ضعیف برق برای کمک به جذب آن استفاده شود و یا آن را به طور مستقیم به بدن تزریق کنند. اگرچه، تزریقات متعدد ممکن است باعث ضعیف شدن فاسیای کف پا شده که خطر پارگی یا تحلیل رفتن بافت چربی روی استخوان پاشنه را افزایش می دهد. برخی از پزشکان ممکن است از فراصوت به منظور مطمئن شدن از تزریق در محل صحیح، استفاده کنند.
کورتیکواستروئید ها معمولا زمانی توصیه می شوند که NSAID ها کار ساز نبوده باشند.

فیزیوتراپی : یک فیزیوتراپیست دارای صلاحیت، می تواند به بیمار تمریناتی را آموزش داده که باعث کشیده شدن فاسیای کف پا و تاندون آشیل و همچنین تقویت عضلات تحتانی پا شده و ثبات و پایداری مچ و پاشنه ی پا را افزایش دهد. همچنین به بیمار نحوه ی باند پیچی کردن ورزشی به منظور افزایش پشتیبانی بهتر از کف پا، آموزش داده می شود.

ارتز : یک راه خوب برای درمان درد در پاشنه پا ، تجویز وسایل ارتوتیک سفارشی است. کفی کفش و ارتوتیک ها (وسایل کمکی)، برای درمان مشکلات پا و همینطور در بر گرفتن قوس کف پا در طی دوره ی بهبودی، مناسب اند.

ما در مطب خود ارتوتیک های سفارشی با دقت صد در صد تولید می کنیم. این وسایل درون کفش شما قرار داده شده و هر دو پای راست و چپ شما را در وضعیت طبیعی و مناسب قرار می دهند.

 شاک ویو : در شاک ویو تراپی امواج صوتی به نواحی آسیب دیده فرستاده می شوند تا فرایند بهبودی را تحریک و تسریع کنند. این نوع درمان تنها برای موارد مزمن که به درمان های کنسرواتیو پاسخ نداده اند، توصیه می شود.

درمان بورسیت پاشنه ی پا : درمان کارآمد بسته به این است که پزشک بتواند بورسیت پاشنه را از فاسئیت پلانتار تشخیص دهد. بیمار ممکن است مجبور به استفاده از کفی های مخصوص در کفش و یا کفی پاشنه بشود تا حرکاتی که علت به وجود آمدن بورسیت اند را محدود کند. این روش درمان همراه با مقدار زیاد استراحت، معمولا اثر گذار است. در موارد حاد، ممکن است بیمار به تزریق استروئید نیاز داشته باشد

درمان برآمدگی های استخوان پاشنه ی پا : التهاب پشت پاشنه ی پا ممکن است با گذاشتن یخ، فشردن و یا تعویض کفش ها از بین برود. همچنین وسایل کمکی مانند پد های پاشنه و آشیل، می توانند به طور موقتی کمک کنند. همچنین ممکن است پزشک برای تسکین درد، کورتیزون تزریق کند. در موارد حاد، برآمدگی ها به وسیله ی عمل جراحی برداشته می شوند.

جراحی : در طی این عمل، فاسیای کف پا از استخوان پاشنه جدا می شود. این عمل تنها زمانی انجام می شود که هیچ راه دیگری وجود نداشته باشد.

متاتارسالژی با توجه به وجود درد در زیر انگشتان پا تشخیص داده می شود. کلمه متاتارسالژی به معنی درد کف پا است. جلوی پای انسان از پنج استخوان تشکیل شده است. در حقیقت متاتارسالژی یک بیماری نیست، بلکه فقط یک علامت از وجود مشکل در ناحیه پا است. افراد دچار این مشکل با درد در ناحیه جلوی پای خود مواجه می شوند که این درد معمولاً در قسمت کروی کف پا و در زیر انگشتان می باشد.  درد زیر انگشتان اغلب به صورت درد خفیف توصیف می شود، اما معمولاً با ایستادن و راه رفتن مقدار درد تشدید می گردد. معمولاً، متاتارسالژی در نتیجه وارد شدن فشار بیش از حد به صورت مداوم به ناحیه جلوی پا ایجاد می شود و این شرایط باعث آسیب دیدگی بافت موجود در این ناحیه ودرد جلوی پا می گردد.

معمولاً بیشترین علائم ناراحتی در این حالت در زیر انگشت دوم یا سوم مشاهده می شود. عواملی که می توانند فرد را در معرض ابتلا به متاتارسالژی  قرار دهند به شرح زیر می باشند: قوز یا انحراف انگشت شست پا، آرتروز انگشت شست پا، عدم ثبات رباط در ناحیه میانی پا، سفت شدن بیش از حد عضله ساق پا، نقص مادرزادی در ناحیه پا، و نیز تشکیل انگشت چنگالی.

روش های درمانی غیر جراحی موجود برای درد انگشتان و زیر پنجه معمولاً موفقیت آمیز هستند. اصول این روش های درمانی به شرح زیر هستند:

.1    تشخیص صحیح و شناسایی علت اصلی ایجاد علائم.
2.    حذف فشار و بار اضافی که بطور مداوم بر روی ناحیه جلوی پا وارد می شود.
3.    پخش کردن فشار وارد شده به ناحیه جلوی پا در یک ناحیه وسیع تر.

علائم و نشانه ها

متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) می تواند باعث ایجاد درد در ناحیه کروی کف پا شده و این شرایط با ایستادن، راه رفتن یا دویدن تشدید می شوند. اکثر افراد درد ناشی از این مشکل را مشابه حالت راه رفتن بر روی سنگ ریزه تشریح می کنند. سایر افراد این درد را بیشتر شبیه یک درد ملایم می دانند. این درد می تواند در یک پا یا هر دو پا احساس شود. در بعضی افراد، درد در ناحیه زیر یک یا دو سر استخوان کف پا احساس می شود، اما در سایر افراد درد در زیر تمام این استخوان ها وجود دارد.

متاتارسالژی یا درد زیر انگشتان پا معمولاً به تدریج در طول چند هفته تشکیل می شود و احتمال ایجاد آن به صورت یکباره کم است. ناحیه آسیب دیده کف پا در این حالت ممکن است در صورت وارد شدن فشار به آن احساس ناراحتی داشته باشد. تومور عصبی مورتون یکی دیگر از علائم خاص ابتلا به این مشکل است

علت ها و دلایل

ابتلا به متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) می تواند دلایل مختلف داشته باشد. بعضی از دلایل علت درد سینه پا به شرح زیر هستند:

•  استفاده بیش از حد: برای مثال، در بین دوندگان و ورزشکاران، این شرایط می تواند باعث التهاب خفیف در ناحیه سر پا و مفاصل نزدیک به آن شود. انجام فعالیت ورزشی مثل تنیس یا انجام ورزش هایی که در آنها نیاز به پرش وجود دارد نیز می تواند باعث وارد شدن فشار اضافی به پا و ایجاد شرایط التهابی و درد برای فرد در نتیجه این شرایط شود.
•  پوشیدن کفش های پاشنه بلند: پوشیدن این کفش ها می تواند به سر استخوان کف پا فشار وارد کند. کفش هایی که با سایر پا تناسب نداشته یا بسیار تنگ باشند نیز می توانند باعث ایجاددرد سینه پا برای فرد شوند.
•  اضافه وزن: اضافه وزن می تواند باعث وارد شدن فشار اضافی به ناحیه پا شود.
•  سفت شدن تاندون قوزک یا آشیل پا (تاندون ناحیه پاشنه پا): این شرایط می تواند باعث وارد شدن فشار به نواحی مختلف پا و آسیب دیدن سر استخوان کف پا شود.
•  تومور عصبی مورتون: به این مشکل گاهی اوقات مورتون استخوان کف پا نیز گفته می شود. این مشکل باعث وارد شدن آسیب به اعصابی می شود که بین استخوان های کف پا امتداد دارند. علائم این مشکل شامل درد، احساس سوختگی، بی حسیو سوزش کف پا به خصوص سوزش بین دو انگشت پا می باشد.
•  پا چنگالی: در این حالت قوس کف پا به قدری زیاد می شود که امکان صاف کردن پا در هنگام قرار گرفتن وزن بدن بر روی آن وجود ندارد. این شرایط به دلیل عدم توازن در عضلات پا ایجاد می شود و می تواند ریشه فامیلی داشته باشد. گاهی اوقات قوس زیاد کف پا می تواند یک دفعه ایجاد شود. به هر حال، اکثر افراد دچار این مشکل به مشکلات عصبی همچون فلج مغزی، اسپاینا بیفیدا، دیستروفی عضلانی یا فلج اطفال نیز مبتلا هستند. توجه داشته باشید که قوس کف پا به این معنی است که فشار اضافی بر ناحیه کروی نزدیک انگشت شست پا وارد شده  و همراه بادرد شست پا همراه است که می تواند باعث ایجاد مشکل متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) شود.
•  انگشت چکشی یا انگشت چنگالی: در هنگام ایجاد مشکل انگشت چنگالی، تمام سه مفصل انگشت حالت غیر عادی پیدا می کنند. مفصلی که نزدیک استخوان کف پا است به سمت بالا خم می شود، مفصل میانی به سمت پایین خم شده و مفصل انتهایی نیز ممکن است به سمت پایین خم شود. به این ترتیب انگشت حالت چنگال پیدا خواهد کرد. در مواردی که فرد به مشکلانگشت چکشی دچار شود، انگشت به صورت دائم از محل مفصل میانی خم شده و به این ترتیب حالت چکش پیدا می کند. شرایط متعدد می توانند این مشکلات را در ناحیه انگشت به همراه داشته باشند. این شرایط می تواند شامل استفاده از کفش های نامناسب، آسیب دیدگی انگشتان، قوز یا انحراف انگشت شست پا یا ابتلا به آرتریت روماتوئید باشد. علاوه بر این امکان مشاهده انگشت چکشی و انگشت چنگالی در افراد دارای قوس زیاد کف پا نیز وجود دارد و این مشکلات می تواند ریشه فامیلی داشته باشد. در هر حال، این نارسایی ها می تواند باعث وارد شدن فشار اضافی به ناحیه کروی کف پا شده و فرد را به مشکل متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) دچار نماید.
•  قوز یا انحراف انگشت شست پا: این مشکل شکل مفصل پایه انگشت شست را تغییر داده و باعث می شود انگشت شست به سمت انگشت دوم زاویه بگیرد. این شرایط باعث ایجاد برآمدگی در اطراف پا و در محل شست بزرگ می شود. به این ترتیب اغلب پوست و بافت اطراف این مفصل ضخیم می شود. در ادامه پوست و بافت های زخیم شده ممکن است ملتهب شده، ورم کند و دچار درد شود. به خاطر این مشکل، فشار بیش از حد به بخش کروی ناحیه کف پا وارد می شود و این شرایط می تواند باعث ایجاد مشکل متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) شود.
•  عمل های جراحی قبلی انجام شده بر روی پا: برای مثال، عمل های جراحی قبلی انجام شده به منظور اصلاح مشکل انحراف یا قوز انگشت شست پا.
•  ترک خوردگی یا شکستگی استخوان کف پا در نتیجه وارد شدن فشار: ترک خوردگی ناشی از فشار در حقیقت یک نوع شکستگی ناقص استخوان است. این نوع آسیب دیدگی در اکثر موارد در نتیجه استفاده بیش از حد از پا ایجاد می شود که در اصطلاح به آن آسیب دیدگی ناشی از استعمال مفرط گفته می شود. این مشکل به خاطر وارد شدن فشار به یکی از استخوان های کف پا ایجاد می گردد.
•  بیماری فرایبرگ: این شرایط یک بیماری نادر است که در نتیجه استئو نکروز استخوان دوم کف پا و بیشتر در بین دختران نوجوان مشاهده می شود.
•  آرتروز یا نقرس: این شرایط می تواند باعث التهاب مفاصل در قسمت کروی کف پا یا انگشت بزرگ شده و ابتلا به متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) را به همراه داشته باشد.
•  دیابت: این بیماری می تواند باعث وارد شدن آسیب به اعصاب پا شده و شرایط متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه وگز گز بین انگشتان پا ) را ایجاد کند. ب

تشخیص

در صورتی که شما دچار مشکل متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) شده باشید، پزشک سعی می کند علت ایجاد درد را مشخص کند. پزشک معمولاً می تواند این علت را با گوش کردن به حرف های شما، طرح سوالات مناسب و معاینه فیزیکی پا تشخیص دهد. به هر حال، پزشک ممکن است به بیمار انجام آزمایش های زیر را نیز توصیه نماید:

•  تست خون: این آزمایش برای کنترل کردن ابتلا به دیابت، آرتروز و نقرس استفاده می شود.
  •    عکس برداری رادیولوژی: تهیه عکس رادیولوژی از پا می تواند وضعیت مشکلات استخوان ها و مفاصل را در این ناحیه از بدن مشخص نماید.
  •    اسکن استخوان پا: در صورتی که پزشک مشکوک به ایجاد شکستگی ناشی از فشار در یکی از استخوان های کف پا باشد، از این روش برای تایید تشخیص خود استفاده می کند.
  •    اسکن مافوق صوت: از این روش برای تشخیص ابتلا به تومور عصبی مورتون استفاده می شود.
  •    سایر آزمایش ها: در بعضی شرایط خاص، ممکن است به تشخیص پزشک از آزمایش های پیشرفته تر همچون اسکن ام آر آی (MRI) در صورت نیاز استفاده شود.

راه ها و روش های درمان

درمان های موجود برای مشکل متاتارسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه) به شرح زیر هستند:

درمان بدون جراحی

بیماران دچار این مشکل به خوبی نسبت به روش های درمانی غیر جراحی واکنش نشان می دهند. در صورتی که علت ایجاد مشکل مشخص شود، استفاده از این روش ها در بلند مدت می تواند نتایج موفقیت آمیز برای بیمار به همراه داشته باشد. اصول استفاده از این روش ها مربوط به برداشتن فشار از نواحی آسیب دیده کف پا است. انجام این کار با استفاده ترکیبی از کفش های راحت، پدهای مخصوص متاتاسالژی (درد انگشتان پا و زیر پنجه)، ابزارهای ارتوپدی نرم، اصلاح نحوه فعالیت، کشیدن عضلات ساق پا، تقویت عضلات پا، و تجویز داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) امکان پذیر است.

•  پوشیدن کفش های راحت: متاسفانه، پوشیدن کفش های پاشنه بلند و پنجه باریک با تمرکز وزن بر ناحیه جلوی پا می تواند علائم مشکل را تشدید نماید. در حقیقت استفاده از کفش های مناسب می تواند به پخش فشار از روی ناحیه جلوی پا کمک فراوان کند. قبلاً کفش های ارتوپدی دارای ظاهر زشت، غیر امروزی و نامناسب بود و به همین خاطر افراد استفاده از آنها را قبول نمی کردند. اما در حال حاضر با تغییرات ایجاد شده در این کفش ها، بسیاری از تولید کنندگان این نوع کفش ها ظاهر امروزی و مناسب تری را برای آنها طراحی کرده اند و به این ترتیب مشکلات ظاهری قبلی این کفش ها تا حدود زیادی اصلاح شده است.
•  پدهای متاتاسالژی: استفاده از این پد ها می تواند برای بهبود علائم مشکل بسیار مفید باشد. هنگامی که این پد ها به نحو صحیح در کفش بیمار قرار گیرند، کاهش وزن وارد شده به استخوان های ناحیه جلوی پا امکان پذیر می شود. همانطور که در شکل 3 دیده می شود، به منظور موفقیت آمیز بودن این پد ها لازم است وضعیت آنها قبل از استفاده تنظیم گردد.
• ابزارهای ارتوپدی نرم: ابزارهای ارتوپدی نرم می توانند به کاهش فشار وارد شده به نواحی مختلف کف پا کمک کرده و به این ترتیب احتمال ایجاد آسیب دیدگی مجدد در این ناحیه را کاهش دهند. علاوه بر این برای موارد انگشت چکشی نیز می توان از پد های مخصوص استفاده کرد. این نوع پد ها می توانند وضعیت انگشت را اصلاح کرده و تا حد ممکن آن را به حالت عادی باز گردانند. در این حالت وضعیت پد می بایست در ناحیه جلوی کف پا تنظیم شود.
•  اصلاح نحوه فعالیت: انقباض عضله ساق پا (گرفتگی ساق پا) می تواند باعث افزایش فشار وارد شده به ناحیه جلوی پا شود. در این حالت کشیدن عضلات این ناحیه می تواند به بر طرف شدن علت ایجاد درد انگشتان و کف پا کمک موثر کند. پس از اینکه این مشکل باعث التهاب مفاصل شد، عضلات کوچک (عضلات اینترنسیک) پا اغلب ضعیف شده و این شرایط باعث پخش شدن علائم بیماری در ناحیه کف پا می شود. تقویت این عضلات از طریق انجام تمرین های حرکتی خاص می تواند باعث بهبود انقباض در این ناحیه شده و امکان تحمل وزن بدن از طریق پا را افزایش دهد.
•  تجویز داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs): تجویز این داروها می تواند در مواردی که درد بیمار متوسط یا شدید است، بسیار موثر باشد. این داروها می توانند درک بیمار از علائم بیماری را تغییر داده و به سایر روش های محافظه کارانه غیر جراحی امکان دهد استخوان ناحیه جلوی کف پا را ترمیم نمایند. علاوه بر این برای بهبود بیمار می توان از تزریق کورتیکو استروئید نیز استفاده کرد. انجام این تزریق می تواند باعث تسکین موقت (1 تا 3 ماهه) علائم بیماری در شرایط خاص شود. توجه داشته باشید که در صورت تکرار شدن این تزریق، کورتیزون می تواند باعث فساد و از بین رفتن رباط و ایجاد ناهنجاری های انگشت شود.

عمل جراحی

برای درصد کمی از بیماران که مبتلا به درد انگشت و پنجه پا هستند، روش های درمانی غیر جراحی موفقیت آمیز نیستند. در این شرایط، ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی وجود داشته باشد. امروزه انواع مختلف عمل های جراحی به افراد بیمار توصیه می شود که امکان استفاده از آنها به صورت منفرد یا ترکیبی برای درمان بیماری وجود دارد.